13 jan Bijzonder: Duitse elektrische grader met een Nederlands tintje
Gepubliceerd op bouwmachines.nl | Matthijs Verhagen | 19 dec. 2024
Foto’s: Matthijs Verhagen
Op de Bauma in 2022 verraste de Duitse graderfabrikant HBM-Nobas met een volledig elektrische grader; de 16 tons BG120 TA-E. Graders vormen in ons land een kleine markt: elektrische graders zijn dus helemáál een bijzonderheid. Drenth Groep in Emmen (Drenthe) heeft inmiddels een jaar ervaring met de elektrische HBM. Hoe bevalt dat in praktijk?
Zes modellen
Tussen de grote wereldmerken die actief zijn met graders, is er één kleinere zelfstandige fabrikant. Het Duitse HBM-Nobas is begin jaren ‘90 ontstaan uit een fusie tussen twee machinebouwers, sindsdien is het een dochterbedrijf binnen de grote Duitse aannemersgroep GP Günter Papenburg AG. De machinebouwtak produceert uitsluitend graders in Nordhausen (Duitsland).
In het verleden bouwde men ook wel graders voor Terex, nu gaan alle machines onder de eigen merknaam de deur uit. Er zijn zes modellen, uiteenlopend van 7 tot 23 ton. Dat een kleinere fabrikant snel kan schakelen, bewees HBM op de Bauma in 2022. Toen kwam het merk met twee elektrische graders; één laagbouwmachine voor in de mijnbouwtunnels én de BG120 TA-E in deze praktijktest. HBM-Nobas presenteert en levert deze graders als af-fabriek elektrisch.
Nederlands tintje
Feitelijk zijn de machines die nu in het veld draaien wel in opdracht van de fabrikant omgebouwd van diesel naar elektrisch. Deze ontwikkeling en ombouw werd gedaan door een Noorse partner, Nullutslipp AS.
Er blijkt ook een Nederlands tintje onderhuids te zitten: de elektrische componenten zijn afkomstig van de Nederlandse ombouwer New Electric uit Breukelen, dat ook ander wegenbouwmaterieel elektrificeert. Zeer praktisch voor Nederlandse kopers. Dit bedrijf staat Drenth Groep nu ook bij in de service van het elektrische deel, Van Der Spek Vianen is de importeur en leverancier van de HBM.
Aan de rechterzijde van de machine zijn alle componenten gepositioneerd. Van hydrauliekoliefilters tot omvormers en de hoofdzekering.
Machinist Remco Beuving is dagelijks onderweg met de grader. De elektrische HBM is nu zijn vaste machine, terwijl hij eerder als springer op verschillende graders draaide binnen de Drenth groep. Met diverse Deere-, Case- en HBM-graders is Drenth een van de grotere spelers in dit segment. Beuving ziet na een jaar en zo’n 700 draaiuren zeker de voordelen van het elektrisch draaien, al is hij op de randzaken zoals beperkte laadinfra wel kritisch.
Geluidsniveau
Met name het lage geluidsniveau ervaart hij in de praktijk als een groot voordeel. “In de zomer draai ik met de deur open en dan nog is het in de cabine gewoon stil. Je verstaat elkaar prima als ik iets overleg of iemand aan de telefoon heb.” Door die rust kan Beuving bovendien horen wat er gebeurt voor of naast het schuifblad, ook op plekken waar hij het niet kan zien. “Als ik afprofileer naast een betonband of rollaag, dan hoor je het direct als je deze lichtjes raakt en kan ik dat gelijk corrigeren. Ook hoor ik het materiaal voor het blad rollen, dus weet je beter hoeveel er nog voor het blad zit.”
Ondanks dat de machine vrijwel de gehele dag heen-en-weerrijdt, wat doorgaans veel energie vergt, blijkt de geïnstalleerde accucapaciteit van 325 kWh in praktijk voldoende om een dag op te draaien. “Het hangt natuurlijk af van de omstandigheden en hoe veel materiaal je moet verplaatsten. Maar vrijwel altijd heb ik aan het eind van een volle dag nog voldoende accucapaciteit over. Laatst had ik een klus in los zand, dat trekt natuurlijk zwaar en dan kan de accu na vijf, zes uur wel leeg zijn. Maar zoiets komt echt zelden voor en normaliter kan ik met gemak acht tot tien uur draaien.”
Werkwijze aanpassen
Vaak klaart Beuving een klus in één of enkele dagen. Het telkens wisselen van werkplek maakte het bij aanvang lastig om structuur te krijgen in het opladen. “Daarom hebben we nu een eigen snellader staan bij een klant waar we veel voor werken.” Dit bedrijf zit vlakbij de woonplaats van de machinist en is daarmee ook logistiek gezien een slimme keuze.
Wel werd de werkwijze aangepast op de emissieloze machine. Normaal gezien besteedt Drenth het transport uit, maar dat bleek in combinatie met de elektrische machine niet praktisch. Om het opladen goed te laten verlopen, neemt Beuving de machine zelf met een eigen truck met semi-dieplader mee naar de werken in het land én ‘s avonds mee terug naar de snellader. Bij terugkomst zet hij de machine zélf aan de oplader. De volgende ochtend is de machine weer opgeladen voor de volgende karwei.
De grader beschikt over een CCS2-laadpunt aan de achterzijde. Aan een snellader is de accu in een krappe 3 uur vol. De ingebouwde lader kan maximaal 40 kW laden.
“Het opladen kan ik volgen via een app. Als ik een klus heb van meerdere dagen, dan kan de machine ook laden op een bouwaansluiting. De laadamperes begrens ik dan zelf, zodat de accu zo langzaam als nodig voldruppelt. Het hoeft niet snel, als hij de volgende dag maar vol is. Dat is beter voor de accu en belast de stroomaansluiting minder. Onderweg bij een snellader laden kan ook, soms is het wel zo dat de lader en accu nog niet goed communiceren.”
Het concept werkt
Het opladen en het feit dat er soms wat stilstand is bij een storing, zijn dingen die horen bij een nieuwe ontwikkeling, meent Beuving. Omdat de machine in het dagelijkse werk goed presteert en hij er met plezier mee werkt neemt hij dat op de koop toe. “Het concept werkt, ik vertel gewoon het complete en eerlijke verhaal. Die kant hoort er ook bij.” In trekkracht, snelheid en manier van bediening inclusief de mogelijkheden voor 3D-gps is de machine niet anders dan een andere HBM-grader. In dit geval koos Drenth voor Leica.
De elektrische BG120 TA-E is gebaseerd op de nieuwste HBM BG120TA-7. Ten opzichte van het prototype op de Bauma heeft de machine van Drenth een nieuwere cabine. Die heeft iets minder opbergruimte, maar biedt beter zicht op het schuifblad, doordat HBM de deursluiting verplaatste van onder naar midden in de glazen deur. Een klein detail, maar heel belangrijk, want de sluiting zit nu niet meer in de zichtlijn naar het schuifblad. Wat betreft basistechniek is de hele grader praktisch identiek aan de dieselversie.
Motor
HBM verving de Perkins dieselmotor van 149pk voor een éxact even sterke Siemens elektromotor die 110 kW levert. De aandrijflijn, bediening en ventielenblok zijn ongewijzigd. De elektromotor zet z’n vermogen op de zestraps powershiftbak met koppelomvormer van ZF voor aandrijving van de vier achterwielen. Aan deze transmissie is ook de hydrauliekpomp gekoppeld. Deze voorziet het elektronisch gestuurd ventielenblok van olie voor de hydrauliekfuncties én de hydraulische aandrijving van de voorwielen. Zo is de grader op alle zes de wielen aangedreven.
Geen motor, maar een groot accupakket (325 kWu, 350Volt) vult de ruimte onder de kap. De 110 kW Siemens-elektromotor is onder de accu ingebouwd.
Voor minder insporing staat de machine van Drenth op brede (560/60R22.5) banden. Verder is er uiteraard ook een ripper achterop te vinden. Een verschil met de dieselversie is het eigen gewicht. Ten opzichte van de standaard 14 ton weegt deze elektrische versie 16 ton door de komst van het accupakket.
Bediening
Ook in de bediening zijn het de overeenkomsten die overheersen. Net zoals bij de dieselvariant is er een gaspedaal waarmee je de motortoeren zelf regelt. Zodra je het contact aanzet, loopt ook de elektromotor stationair. “Als je het blad vol hebt en je voelt dat het iets zwaarder gaat dan geef je gewoon gas bij, net zoals bij een diesel. De elektromotor gaat dan wat meer toeren draaien”, legt de machinist uit. Het gevoel in de bediening verschilt niet met de dieselversies van HBM, is de praktijkervaring van de machinist. Ook deze grader heeft het identieke elektronisch aangestuurde ventielenblok onder de kap.
De HBM beschikt over joystickbesturing én een traditioneel stuurwiel. Het dashboard oogt wat gedateerd en ontneemt zicht. Rechts aan de A-stijl bevinden zich de displays voor de frontzichtcamera, achteruitrijcamera en het elektrische systeem.
De machine is uitgevoerd met sturen via de joysticks. Tegelijkertijd zit er nog gewoon een stuurwiel in de cabine. “Voor transport over de weg vind ik dat persoonlijk wel fijn. Niet alle merken hebben dat nog”, legt Beuving uit. Speciaal voor wegtransport heeft de grader vanwege de lengte ook camera’s links en rechts op het schuifblad.
Zekerheid
Al met al biedt HBM met haar elektrische grader een unieke machine aan. Het af fabriek kopen bij een gevestigde fabrikant geeft bovendien zekerheid, de basis is bewezen en je hebt één aanspreekpunt voor de garantie.
Wel zie je onderhuids dat de machine op technisch vlak niet pur sang ontwikkeld is als een elektrische machine. De aandrijflijn met nog steeds een uitgebreide transmissie met koppelomvormer zou immers efficiënter kunnen. Uit de praktijk blijkt de range echter niet snel een beperking. Dan lijkt het een slimme keuze om van het bestaande uit te gaan, met hetzelfde vermogen en daarbij de bewezen bediening en prestaties. Opzet geslaagd.
